در روزهای اخیر، فروش عروسکهای ضداسترس با نامهای «مرتضی» و «مرضیه» در فروشگاههای آنلاین و برخی مغازههای ایران جنجال بزرگی به پا کرده است. این عروسکها، که به عنوان ابزارهای فیجت برای کاهش استرس طراحی شدهاند، ظاهری حیوانی دارند: عروسک «مرتضی» اغلب به شکل گوریل یا میمون بدنساز، و «مرضیه» به شکل خوک صورتی ساخته شده است. کاربران این عروسکها را برای فشردن، کتک زدن یا بازیهای خشن استفاده میکنند، و فروشندگان آنها را با عناوینی مانند «عروسک کتکخور» یا «گوریل شنی» تبلیغ مینمایند.
نام «مرتضی» لقب مشهور امام علی (ع)، اولین امام شیعیان، و «مرضیه» یکی از القاب حضرت فاطمه زهرا (س)، دختر پیامبر اسلام (ص) است. این انتخاب نامها در آستانه ایام فاطمیه، حساسیتهای مذهبی را برانگیخته و بسیاری آن را توهین عمدی به مقدسات، سوءاستفاده از باورهای دینی و تلاش برای قبحزدایی از اهانت به شخصیتهای والامقام اهل بیت (ع) دانستهاند. برخی کاربران در شبکههای اجتماعی اشاره کردهاند که این عروسکها حتی با جزئیاتی مانند داشتن «بچههایی کج و کوله» (به نشانه معلولیت) عرضه میشوند، که این امر اعتراضات را تشدید کرده است.
جنجال از شبکههای اجتماعی آغاز شد، جایی که کاربران با هشتگهایی مانند «حمایت از مقدسات» به انتشار عکس و ویدیوهای این محصولات پرداختند. پویشهای مردمی در پلتفرمهایی مانند «فارسمن» و «کارزار» راه افتاد و هزاران نفر طومارهایی امضا کردند که در آنها از دادستان کل کشور، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و پلیس فتا خواسته شده بود تولید، توزیع و فروش این عروسکها را متوقف کنند و با عوامل آن به عنوان جرم توهین به مقدسات برخورد قضایی نمایند. معترضان تأکید دارند که این اقدام نه تنها بیاحترامی به ارزشهای شیعی است، بلکه بخشی از روند گستردهتر کالاییسازی و تحقیر نمادهای دینی در بازار سرگرمی به شمار میرود.
در پاسخ به این اعتراضات، دادستانی تهران به سرعت واکنش نشان داد. بر اساس گزارشهای رسمی، دادستان تهران دستور تعقیب قضایی، شناسایی و بازداشت عوامل تولید، توزیع و تبلیغ این عروسکها را صادر کرد. ضابطان قضایی موظف شدهاند در اسرع وقت متهمان را به مراجع قضایی معرفی کنند. قوه قضاییه این محصولات را مصداق آشکار «وهن مقدسات» توصیف کرده و اعلام نموده که فروشندگان بدون توجه به بار مذهبی نامها، از آنها برای جذب مشتری استفاده کردهاند. نهادهای نظارتی مانند پلیس فتا نیز بر لزوم نظارت بر محتوای فروشگاههای آنلاین مانند دیجیکالا، باسلام، ترب و صفحات اینستاگرامی تأکید ورزیدهاند.
این ماجرا، که ظاهراً از یک ویدیو محبوب در کانالهای یوتیوبی ایرانی سرچشمه گرفته (جایی که نامها به صورت طنزآمیز انتخاب شده و ماندگار مانده)، نشاندهنده چالشهای فرهنگی در فضای مجازی و بازار ایران است. منتقدان معتقدند چنین اقداماتی مرز احترام به باورها را جابهجا میکند و کودکان را با مفاهیم تحقیرآمیز آشنا میسازد. در حال حاضر، بسیاری از فروشگاهها محصولات را از ویترینها حذف کردهاند، اما پیگیریهای قضایی ادامه دارد تا از تکرار آن جلوگیری شود. این رویداد یادآوری میکند که در دنیای امروز، حتی اسباببازیهای بهظاهر بیضرر میتوانند حامل پیامهای عمیق فرهنگی و ایدئولوژیک باشند.