تعریف نظام پادشاهی
نظام پادشاهی یا سلطنتی نوعی نظام حکومتی است که در آن یک فرد، معمولاً با عنوان پادشاه، ملکه، امپراتور، یا عناوین مشابه، به عنوان رئیس کشور فعالیت میکند. این فرد اغلب تا پایان عمر یا تا زمان کنارهگیری (اختیاری یا اجباری) در رأس قدرت باقی میماند و در بسیاری از موارد، جایگاه او به صورت موروثی به نسل بعدی منتقل میشود. نظام پادشاهی به دو نوع اصلی تقسیم میشود:
- پادشاهی مطلقه: در این نظام، پادشاه قدرت اجرایی کامل و نامحدود دارد و میتواند قوانین را وضع، اصلاح یا رد کند، رهبران سیاسی را منصوب کند و در امور کشور دخالت مستقیم داشته باشد. نمونههای این نوع نظام در کشورهای معدودی مانند عربستان سعودی و سوازیلند (اسواتینی) دیده میشود.
- پادشاهی مشروطه: در این نظام، قدرت پادشاه توسط قانون اساسی محدود شده و نقش او عمدتاً تشریفاتی است. امور اجرایی معمولاً به نخستوزیر و مجلس واگذار میشود که با رأی مردم یا تأیید پادشاه انتخاب میشوند. این نوع نظام در کشورهایی مانند بریتانیا، سوئد و ژاپن رایج است.
علاوه بر این، نظامهای پادشاهی ممکن است موروثی یا انتخابی باشند. در نظامهای موروثی، جانشینی معمولاً بر اساس قوانین خانوادگی (مانند نخستزادگی یا انتخاب از میان خاندان سلطنتی) تعیین میشود، در حالی که در نظامهای انتخابی، مانند مالزی، پادشاه از میان رهبران سلطنتی ایالتها انتخاب میشود.
مشروعیت پادشاه ممکن است از قانون اساسی، سنتها، یا مفاهیم دینی (مانند حق الهی پادشاهان در برخی فرهنگها) ناشی شود. در بسیاری از کشورهای مدرن، بهویژه در پادشاهیهای مشروطه، پادشاه نقش نمادین و وحدتبخش دارد و قدرت سیاسی واقعی در دست نهادهای دموکراتیک است.
فهرست کشورهای دارای نظام پادشاهی
تا سال 2025، تعداد 43 کشور در جهان دارای نظام پادشاهی هستند. این کشورها شامل پادشاهیهای مطلقه، مشروطه، و برخی نظامهای ترکیبی هستند. در ادامه، فهرست این کشورها بر اساس منابع معتبر ارائه شده است:
- آندورا (مشروطه، با دو پادشاه مشترک: رئیسجمهور فرانسه و اسقف اورگل)
- آنتیگوآ و باربودا (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم)
- استرالیا (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم)
- اسپانیا (مشروطه، پادشاه: فلیپه ششم)
- اسواتینی (مطلقه، پادشاه: مسواتی سوم)
- امارات متحده عربی (ترکیبی، رئیسجمهور از میان امرای هفت امارت انتخاب میشود)
- اردن (مشروطه، پادشاه: عبدالله دوم)
- باهاما (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم)
- باربادوس (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم تا 2021، اکنون جمهوری)
- بحرین (مشروطه، پادشاه: حمد بن عیسی آل خلیفه)
- بلژیک (مشروطه، پادشاه: فیلیپ)
- بلیز (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم)
- بوتان (مشروطه، پادشاه: جیگمه خسار وانگچوک)
- برونئی (مطلقه، سلطان: حسانال بولکیه)
- تایلند (مشروطه، پادشاه: واجیرالونگکورن)
- تونگا (مشروطه، پادشاه: توپو ششم)
- جامائیکا (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم)
- دانمارک (مشروطه، ملکه: مارگریت دوم)
- ژاپن (مشروطه، امپراتور: ناروهیتو)
- سوئد (مشروطه، پادشاه: کارل شانزدهم گوستاف)
- سنت کیتس و نویس (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم)
- سنت لوسیا (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم)
- سنت وینسنت و گرنادینها (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم)
- عربستان سعودی (مطلقه، پادشاه: سلمان بن عبدالعزیز)
- عمان (مطلقه، سلطان: هیثم بن طارق)
- قطر (مطلقه، امیر: تمیم بن حمد آل ثانی)
- کانادا (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم)
- کویت (مشروطه، امیر: مشعل الاحمد الجابر الصباح)
- لسوتو (مشروطه، پادشاه: لتسی سوم)
- لوکزامبورگ (مشروطه، دوک بزرگ: هانری)
- لیختناشتاین (نیمهمشروطه، پرنس: هانس آدام دوم)
- مالزی (مشروطه انتخابی، پادشاه: یانگ دی-پرتوان آگونگ، انتخابی هر پنج سال)
- مراکش (مشروطه، پادشاه: محمد ششم)
- موناکو (نیمهمشروطه، پرنس: آلبرت دوم)
- نروژ (مشروطه، پادشاه: هارالد پنجم)
- نیوزیلند (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم)
- هلند (مشروطه، پادشاه: ویلم-الکساندر)
- واتیکان (مطلقه انتخابی، پاپ: فرانسیس)
- پاپوآ گینه نو (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم)
- جزایر سلیمان (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم)
- تووالو (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم)
- انگلستان (بریتانیا) (مشروطه، پادشاه: چارلز سوم)
- کامبوج (مشروطه، پادشاه: نورودوم سیهامونی)
نکات تکمیلی:
قلمروهای مشترکالمنافع: 15 کشور از این فهرست (مانند انگلیس، کانادا، استرالیا) بخشی از قلمروهای مشترکالمنافع هستند که پادشاه بریتانیا (چارلز سوم) به عنوان رئیس کشور آنها شناخته میشود.
نظامهای انتخابی: در مالزی، پادشاه هر پنج سال یکبار از میان سلاطین ایالتها انتخاب میشود. در واتیکان، پاپ به عنوان حاکم مطلق از طریق انتخاب توسط کاردینالها تعیین میشود.
نظامهای ترکیبی یا نیمهمشروطه: کشورهایی مانند لیختناشتاین و موناکو نظامهای نیمهمشروطه دارند که پادشاه در آنها قدرت بیشتری نسبت به پادشاهیهای مشروطه صرف دارد.
تغییرات اخیر: برخی کشورها مانند باربادوس در سال 2021 از نظام پادشاهی به جمهوری تغییر کردند، بنابراین فهرستها ممکن است با گذر زمان تغییر کنند.
این فهرست بر اساس منابع بهروز تا سال 2025 تهیه شده است و ممکن است با تغییرات سیاسی در آینده نیاز به بازنگری داشته باشد